Voordelen voor mens & klimaat

Het is cruciaal dat onze steden worden aangepast aan het veranderend klimaat. Wanneer dit niet gebeurt zullen de effecten van de klimaatverandering steeds meer voelbaar worden. Dit betekent langere en warmere zomers, meer risico op overstromingen door intensere regenbuien, een daling van de luchtkwaliteit, een verlies aan biodiversiteit, enz.

Groene gevels kunnen worden ingezet om deze effecten te verminderen. Gevelgroen biedt gelijkaardige voordelen als traditioneel groen, zoals parken of lanen met bomen. De voornaamste voordelen zijn het verlagen van de temperatuur (zowel buiten als in gebouwen), luchtzuiverende werking, verlaging van stress, verhoging van de biodiversiteit, geluidsdemping enz. Een bijkomend voordeel is dat gevelgroen t.o.v. traditioneel groen minder plaats inneemt op het maaiveld. De voordelen die gevelgroen bieden hangen nauw samen met de hoeveelheid bladoppervlakte per wandeenheid, dit wordt uitgedrukt in een parameter genaamd de Leaf Area Index (LAI).

Groene gevels kunnen ingezet worden om de omgevingstemperatuur en de temperatuur binnenin gebouwen te laten dalen. De groene gevel heeft via twee mechanismen een koelend effect:

  1. Beschaduwing
  2. Evapotranspiratie (= transpiratie planten + evaporatie substraat)

In warm klimaat kan een groene gevel de kosten voor koeling sterk doen dalen. Een groene wand heeft ook isolerende eigenschappen door de stilstaande luchtlagen tussen de bladeren. Dit fenomeen zorgt voor een reductie in extreme temperaturen en vochtigheidsgraden, zowel in de zomer als in de winter.

Gemeten temperatuurverschil tussen een begroende en een niet begroende geïsoleerde houtskeletwand in de proeftuin te Limelette (WTCB) tijdens TETRA WonderWalls (2020-2022). Indirecte grondgebonden begroening met hedera hibernica.

Voorspelde invloed van een grondgebonden groene gevel op de temperatuur aan het geveloppervlak van een geïsoleerde houtskeletwand, voor twee zomerdagen (10-11 juni). Merk op dat de groene gevel zowel zorgt voor een temperatuurdaling als een faseverschuiving aan het geveloppervlak. Dynamische simulatie in COMSOL Multiphysics door Allan Alvarado-Alvarado in het kader van TETRA WonderWalls (2020-2022). Aannames: 10 cm hedera hibernica, LAD 1 m²/m³, 5 cm luchtspouw.

Voorbeeld van een grondgebonden groene gevel die wordt toegepast als zonnewerking. De groene luifel zorgt in dit geval zowel voor een verhoging van het thermisch als het visueel comfort in de zomer.

Groene wanden kunnen geluid absorberen via twee wegen. Enerzijds zal het bladerdek geluidgolven absorberen. Anderzijds zal het substraat in het geval van LWS systemen zorgen voor een aanvullende geluidsabsorptie. Als vuistregel kan worden gesteld dat de geluidsabsorberende eigenschappen van groene wanden voor zo’n 80 % bepaald worden door het substraat. De overige 20 % wordt bepaald door de begroeiing.

Het absorberend vermogen van het substraat wordt voornamelijk bepaald door zijn porositeit, zijn vochtgehalte en zijn dikte. Bij de begroeiing spelen de plantensoort, planthoogte, bladdikte, bladgrootte en het percentage begroeiing een rol.

Omwille van praktische beperkingen in substraatdikte is het absorberend effect het grootst bij hoge frequenties en daardoor slechts beperkt merkbaar bij traag rijdend stadsverkeer. Desalniettemin blijkt uit door het WTCB uitgevoerde metingen dat geluidgolven die weerkaatsen op gevelgebonden groene gevels en geluidschermen, afhankelijk van het systeem, 5 dB of meer gedempt kunnen worden. Hiermee voldoen deze systemen aan de minimale in-situ geluidabsorptieeisen die in België worden opgelegd t.a.v. wegverkeer. Deze systemen zijn bijgevolg goed inzetbaar voor nagalmreductie in lokalen, street canyons en op binnenplaatsen en voor de absorptie van wegverkeerslawaai langs snelwegen. Grondgebonden begroeiingen (bv. klimop) op harde materialen (bv. baksteen of beton) hebben daarentegen slechts beperkte absorptie-eigenschappen en zijn derhalve niet aangewezen voor deze toepassing.

Planten hinderen de luchtstroming en halen fijn stof uit de lucht door afzetting op hun bladeren, ook wel depositie genoemd. Door de complexe structuur van bladeren en takken doen planten dit zeer efficiënt. Groene gevels kunnen daardoor ingezet worden als lokale fijnstoffilters.

Blootstelling aan luchtverontreiniging, zoals fijn stof, is nadelig voor de gezondheid. Hoewel de uitstoot in steden afneemt, blijven fijnstofconcentraties te hoog op plaatsen met veel verkeer en in zogenaamde ‘street canyons’. Dit zijn smalle straten met aan beide zijden hoge bebouwing waardoor luchtvervuiling sterker blijft hangen. Groene gevels bieden hier belangrijke voordelen ten opzichte van ander stedelijk groen, omdat ze kunnen groeien op het enorme beschikbare muuroppervlak en omdat ze de luchtcirculatie niet hinderen, zoals we zien bij bomen. Op die manier kan de luchtkwaliteit niet alleen buitenshuis maar ook binnenshuis verbeterd worden. Door verder in te zetten op groene gevels in de stad, wordt er gewerkt aan groenere steden met betere luchtkwaliteit voor iedereen.

Fijnstof captatie en resuspentie voor geanalyseerde LWS systemen tijdens WonderWalls.

Groene gevels kunnen de afvoer van hemelwater verminderen doordat het deels wordt opgevangen en gebufferd door de vegetatie. Groene gevels zouden ook kunnen worden ingezet om grijs water te zuiveren en zo water te besparen. Grijs water is licht verontreinigd water afkomstig van huishoudelijke zaken, zoals bv. wasmachines of douchewater. Het hergebruik van dat water kan dan de groene gevel voorzien van irrigatie. Dit zorgt ervoor dat er minder water verloren gaat en dat er geen leidingwater nodig is om de gevel te irrigeren.

Gevelgroen kan een onderkomen bieden aan vogels, kleine dieren en insecten.

Groene gevels kunnen een habitat zijn voor verschillende plantsoorten en dieren. Op deze manier kunnen ze de biodiversiteit in stedelijk gebied bevorderen. De plantkeuze speelt een belangrijke rol om insecten of vogels aan te trekken. Er kan bijvoorbeeld, in geval van LWS, gekozen worden van planten die in een bepaalde periode bloeien. Het dik bladerdek van klimop of wilde wingerd kan dienst doen als schuilplaats of nestplaats voor allerlei vogelsoorten.

Groene gevels kunnen bijdragen aan een verhoogde connectiviteit tussen verschillende groen elementen in de stad, zoals groendaken, parken, tuinen, etc.

Heeft u meer informatie nodig over de invloed van groene gevels op de biodiversiteit? Neem zeker een kijkje op de website van het FWO-project EcoCities.

De Leaf Area Index (LAI) is een parameter die de bladoppervlakte van vegetatie op een uniforme wijze uitdrukt. De parameter wordt gedefinieerd als de totale eenzijdige bladoppervlakte per oppervlakte grond- of wandeenheid.

De LAI is een belangrijke parameter voor gevelgroen omdat de parameter vaak gelinkt is met de voordelen die gevelgroen biedt, zoals thermische koeling, afvangen van fijnstof en akoestische isolatie. Hogere LAI waarden, dus meer bladoppervlakte per wandeenheid, leiden tot betere prestaties van gevelgroen (een hoger koelingspotentieel, meer capteren van fijnstof en een hogere geluidsreductie). In het algemeen wordt aangenomen dat LAI waarden tussen 4 en 6 optimaal zijn.

Verder is dus belangrijk om deze parameter optimaal te gaan monitoren, om deze voordelen beter te kwantificeren en te modeleren. Daarnaast is de LAI ook een belangrijke indicator voor vegetatie gezondheid. Zo kan een verlaagde LAI waarde een indicatie zijn voor bijvoorbeeld droogte stress of eventuele ziektes.